Projekt badawczy NdS-II/SP/0368/2023/01 dofinansowany ze środków Ministra Edukacji i Nauki w ramach programu pod nazwą "Nauka dla Społeczeństwa II", 169 334,00 zł, termin realizacji 2023-2025, kierownik projektu dr hab. Aneta Teległów, prof. AWF w Krakowie.
Tytuł projektu "Morsowanie to pasja i zdrowie"
Zespół projektowy:
- dr hab. Aneta Teległów, prof. AWF, kierownik projektu
- dr med. Jakub Marchewka - wykonawca
- dr Marta Frankiewicz - wykonawca
Dobroczynne działanie zimna na organizm ludzki znane jest od dawna. Pływanie w zimnej wodzie stosowane jest w celu wywołania fizjologicznych, narządowych i układowych reakcji obronnych, korzystnych i skutecznych w utrzymaniu lub przywracaniu homeostazy organizmu ludzkiego. Morsowanie to krótkotrwała kąpiel w zimnej wodzie jeziora, morza, lub innego zbiornika wodnego, praktykowana w grupie w sezonie jesienno – zimowym powodująca wzrost odporności, usprawnienie układu termoregulacyjnego, poprawę funkcji układu sercowo – naczyniowego, ukrwienie skóry, poprawę nastroju. Morsowanie może przyczynić się do subiektywnego zmniejszenia zmęczenia organizmu oraz bolesności. Dodatkowo wykazano, że zimne kąpiele pozytywnie oddziałują na poprawę odnowy powysiłkowej. Osoby regularnie morsujące wykazują większą tolerancję na niskie temperatury. Regularne wystawienie na działanie czynnika zimna zwiększa tolerancję na zimno dzięki licznym mechanizmom adaptacyjnym. Niska temperatura działa przeciwbólowo i przeciwobrzękowo, poprawia krążenie, ma właściwości antyoksydacyjne, redukuje stany zapalne, pozytywnie wpływa na pracę układu nerwowo-mięśniowego.Wykazano, że pływanie w lodowatej wodzie ma pozytywny wpływ na psychikę człowieka, oraz działa przeciwdepresyjnie. Regularne zimowe kąpiele prowadzą do poprawy ogólnego samopoczucia u pływaków cierpiących na reumatyzm, fibromialgię czy astmę. Ze względu na wzrost katecholamin pływanie w zimnej wodzie może być lekiem na depresję, ponieważ aktywuje współczulny układ nerwowy i zwiększa stężenie norepinefryny i β-endorfiny. Osoby, które postrzegają siebie jako tolerujące zimno doświadczają stabilnych emocji, a także większej aktywności i wigoru. Za mechanizm przystosowania uważa się habituację lub aklimatyzację. Gwałtowny stres psychiczny jakim jest wejście do lodowatej wody uwalnia szereg zjawisk w organizmie. Uwalniane w kontakcie z zimną wodą hormony stresu adrenalina, noradrenalina i kortyzol stymulują układ odpornościowy do mobilizacji oraz pozytywnie wpływają na psychikę. Szok termiczny spowodowany zanurzeniem w zimnej wodzie poza wzrostem hormonów stresu stymuluje wydzielanie w mózgu serotoniny, dopaminy, oksytocyny, beta-endorfin. To właśnie te hormony nazywamy hormonami szczęścia, dzięki którym zanurzenie w lodowatej wodzie pozytywnie wpływa na zdrowie psychiczne człowieka, poprawia nastrój i chroni przed depresją. Należy pamiętać, że endorfiny hamują uczucie bólu i stresu co jest istotne w warunkach lodowatej wody.
Badaną grupę stanowić będzie 30 „Morsów” (n=15 kobiet i n=15 mężczyzn) z Krakowskiego Klubu „Morsów” Kaloryfer, w wieku od 35 do 55 lat, a grupę kontrolną n=15 kobiet i n=15 mężczyzn to osoby niemorsujące i oraz niepodejmujące aktywności fizycznej.W ramach sezonu morsowego 2023/24 dla uczestników badań (n=30) z krakowskiego Klubu „Morsów” Kaloryfer zorganizowane zostaną zajęcia przez instruktora z slow joggingu przed wejściem do wody. Morsowanie wraz z slow joggingiem będzie trwać: 1 raz w tygodniu, przez okres 5 miesięcy, od listopada do marca nad Zalewem Bagry w Krakowie. Grupa badana „Morsów” będzie, również korzystać z basenu sportowego AWF w Krakowie, 1 raz w tygodniu, przez okres 5 miesięcy, od listopada do marca sezonu morsowego 2023/24. Opiekę medyczną nad uczestnikami projektu sprawować będzie lekarz. Celem projektu jest promocja sportu i zdrowia poprzez współpracę z krakowskim Klubem Morsów „Kaloryfer” w formie prowadzenia zajęć z slow joggingu oraz poprzez umożliwienie uczestnikom projektu korzystania z Zespołu Krytych Pływalni AWF Kraków, jak również wykonanie „Morsom” podstawowego badania morfologii krwi oraz właściwości reologicznych krwi w Pracowni Fizjologii Krwi należącej do Centralnego Laboratorium Naukowo – Badawczego Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie.
