Aleksander Tyka (1951-2020)
Rektor Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie w kadencji 2016-2020
Prof. dr hab. Aleksander Tyka urodził się 6 kwietnia 1951 roku w Tarnowie, gdzie przeszedł dwa szczeble edukacji, na poziomie podstawowym i średnim. Technikum Chemiczne ukończył w 1970 i w tym samym roku podjął studia w krakowskiej Wyższej Szkole Wychowania Fizycznego w Krakowie. Po uzyskaniu praw akademickich w 1972 roku, rozpoczęte w WSWF studia kończył już w Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie, w 1974 r. z wynikiem bardzo dobrym. Pracę magisterską na temat: „Wpływ treningu w okresie przygotowawczym na wydolność fizyczną młodych piłkarzy nożnych” napisał w Zakładzie Fizjologii Człowieka pod kierunkiem dr Jerzego Emmericha. Po studiach podjął pracę na stanowisku asystenta stażysty w Zakładzie Fizjologii Człowieka AWF w Krakowie, gdzie przeszedł kolejne etapy w pracy zawodowej od asystenta do profesora tytularnego. W 1983 roku obronił pracę doktorską pt. „Różnice w reakcjach fizjologicznych 12-13 letnich chłopców obciążonych treningiem fizycznym i nie uprawiających sportu”, którą napisał pod kierunkiem prof. dr hab. Adama Klimka. W 1995 r. opublikował pracę habilitacyjną pt. ”Wpływ stosowania zróżnicowanej rozgrzewki na zdolność organizmu do pracy krótkotrwałej o maksymalnej mocy. W 1996 r. Centralna Komisja do Spraw Tytułu Naukowego i Stopni Naukowych zatwierdziła uchwałę Rady Wydziału AWF w Krakowie o nadaniu dr Tyce stopnia dr habilitowanego nauk o kulturze fizycznej w zakresie fizjologii sportu. W 2009 roku z rąk Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego otrzymał tytuł naukowy profesora. W Uczelni pełnił też wiele funkcji, m.in. kierownika Pracowni Fizjologicznych Podstaw Adaptacji, wicedyrektora Instytutu Fizjologii Człowieka ds. Nauki, kierownika Zakładu Fizjologii i Biochemii, prodziekana na Wydziale Wychowania Fizycznego oraz prorektora ds. studenckich i Rektora. Wiodące zainteresowania naukowe prof. A. Tyki powiązane były fizjologią człowieka w tym fizjologią sportu i fizjologią środowiskową. W swoim dorobku miał ponad 100 prac i doniesień naukowych oraz liczne ekspertyzy naukowe wykonane na zlecenie związków, stowarzyszeń i klubów sportowych oraz zakładów przemysłowych. W publikacjach naukowych poruszał zagadnienia oceny reakcji fizjologicznych i przebiegu adaptacji organizmu człowieka do pracy o odmiennej intensywności w zróżnicowanych warunkach środowiska zewnętrznego czy rytmy circadialne. W obszarze jego zainteresowań był wpływ treningu fizycznego, suplementowania i nawyków żywieniowych na wydolność fizyczną i morfologiczną budowę ciała. Rektor Aleksander Tyka był również autorem oryginalnych planów i programów studiów na kierunkach realizowanych w Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie. Jako promotor wypromował 11 doktorów nauk o kulturze fizycznej, 160 magistrów i ponad 200 licencjatów. Ponadto był powoływany na recenzenta prac doktorskich blisko 20 razy, w postępowaniach habilitacyjnych 10 razy i profesorskich 3 razy. W ramach podnoszenia kwalifikacji zawodowych odbył naukowe staże zagraniczne w Mahidol University w Bangkoku (Tajlandia), dwukrotnie w University of Kuopio (Finlandia) i w WSWF w Tampere oraz w McMaster University w Hamilton (Kanada). Uczestniczył czynnie w międzynarodowych zjazdach naukowych m.in. w Helsinkach, w Kopio, Tampere, w Bangkoku, w Rzymie czy Vitel i Indianapolis. Był czynnym członkiem Polskiego Towarzystwa Kultury Fizycznej, Polskiego Towarzystwa Medycyny Sportowej, Polskiego Towarzystwa Fizjologicznego oraz American College of Sports Medicine.
Prof. Aleksander Tyka był inicjatorem założenia tak bliskiej jego sercu Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Nowym Sączu, z którą był związany latach 1998-2016. Współtwórca kierunku Wychowanie fizyczne w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej w Nowym Sączu, Kierownik Zakładu Wychowania Fizycznego, Senator tej Uczelni, osoba o niespotykanych umiejętnościach dydaktycznych, wychowawca wielu pokoleń nauczycieli wychowania fizycznego.
Prof. Tyka był osobą sumienną, koleżeńską, uczynną o wyjątkowych predyspozycjach do pracy naukowej, dydaktycznej i organizacyjnej. Upór i konsekwencja w działaniu prof. Tyki były gwarancją sukcesu. Był znany ze swojej życzliwości i dobrego serca. Gdy ktoś potrzebował pomocy lub dobrej rady, nigdy nie odmawiał. Dla wielu osób był przykładem dobrego człowieka, od którego można było wiele się nauczyć.
Jego hobby związane było ze sportem, narciarstwo alpejskie, żeglarstwo, tenis, górska turystyka rowerowa i wędkarstwo muchowe to tylko nieliczne formy aktywności którym poświęcał każdą wolną chwilę.
Prof. dr hab. Aleksander Tyka zmarł 25 września 2020 roku. Na zawsze pozostanie w naszej pamięci.
Kraków, 28 września 2020 roku – dr hab. Tomasz Pałka, prof. AWF
